Atak terrorystyczny

Świadomość i analiza zagrożeń to pierwszy krok w przygotowaniach na zagrożenia:

• Obserwuj znaki ostrzegawcze:
  • podejrzane lub gwałtowne wypowiedzi (groźby, ideologie promujące przemoc),
  • nietypowe zainteresowanie procedurami bezpieczeństwa, planami obiektu,
  • pozostawione bez nadzoru bagaże, paczki, torby,
  • niepokojące zachowania (np. nerwowe rozglądanie się, ukrywanie czegoś w ubraniu),
  • wszelkie realne ślady broni lub materiałów niebezpiecznych.

Skuteczne przygotowanie wymaga odpowiednich zasobów i umiejętności:

• zawsze identyfikuj lokalizację wyjść ewakuacyjnych, zwłaszcza w miejscach publicznych (stadiony, galerie handlowe, szkoły, środki transportu);
• ustal z bliskimi procedurę komunikacji i miejsce spotkania na wypadek rozdzielenia.
• zawsze miej naładowany telefon (w sytuacjach kryzysowych najlepiej wyciszony i bez wibracji, by nie zdradzić kryjówki);
• przejdź darmowe szkolenia z postępowania w sytuacjach zagrożenia terrorystycznego: RUN–HIDE–FIGHT (Uciekaj, Ukryj się, Walcz) lub 4U (Uważaj, Uciekaj, Ukryj się, Udaremnij atak);
• aby zwiększyć szanse szybkiego odnalezienia dziecka w przypadku rozdzielenia, przygotuj i przechowaj podstawowe informacje w sposób bezpieczny i łatwo dostępny.

Przygotuj kartę identyfikacyjną dla dziecka, która powinna zawierać: 

• imię i nazwisko dziecka,
• datę urodzenia,
• kontakt do rodziców lub opiekunów (numer telefonu, e-mail),
• adres zamieszkania,
• grupę krwi, jeśli jest znana.

Warto dodać informację o alergiach, przyjmowanych lekach lub schorzeniach przewlekłych.

Umieść kopię w bezpiecznym miejscu:

• przechowuj kartę identyfikacyjną w plecaku, kieszeni ubrania dziecka lub w łatwo dostępnej kieszeni jego torby,
• zadbaj, aby dane były zabezpieczone przed zniszczeniem – np. w wodoodpornej kopercie lub laminowane.

Zrób aktualne zdjęcie dziecka:

• zdjęcie powinno być wyraźne i przedstawiać aktualny wygląd dziecka;
• przechowuj je w formie cyfrowej (na telefonie lub w chmurze) oraz w wersji papierowej.

Poinstruuj dziecko:

• • wytłumacz, do czego służy karta identyfikacyjna i gdzie jest przechowywana;
  • naucz dziecko, aby w przypadku zagubienia pokazało ją zaufanej osobie dorosłej, np. funkcjonariuszowi Policji.

Naucz dzieci podstawowych zasad: 

„Jeśli to nie moje, nie bierz!”

Co oznaczają znaki „Uwaga, Miny!”, symbole czaszki, czerwone taśmy.

Cztery podstawowe gesty: 

„Bądź ostrożny!” 
„Nie dotykaj!” 
„Nie podchodź!”
„Zawołaj dorosłego!” 

Zapewnienie bezpieczeństwa w otoczeniu to podstawa ograniczania ryzyka:

• obserwuj otoczenie, unikaj rozpraszania (ciągłe używanie telefonu, słuchawki w uszach);
• zwłaszcza w przestrzeniach publicznych (dworce, przystanki, galerie) zwracaj uwagę na nietypowe sytuacje lub porzucone przedmioty;

• w budynkach publicznych sprawdzaj, gdzie są wyjścia awaryjne i pomieszczenia, w których ewentualnie można się zabarykadować;
• w razie zauważenia podejrzanego pakunku (paczki, torby) oddal się, poinformuj służby (112), nie próbuj samodzielnie oglądać ani przenosić przedmiotu. Nie używaj w pobliżu telefonu komórkowego.

Wymiana informacji i współpraca to klucz do efektywnego reagowania:

• jeżeli to jest możliwe i czujesz się względnie bezpieczny, jak najszybciej zadzwoń na 112 lub użyj aplikacji alarmowej. Staraj się rozmawiać z operatorem cicho, ale i w sposób zrozumiały. Słuchaj też odgłosów otoczenia. Odpowiadaj na pytania operatora. Podaj:
  • informację, co i gdzie się wydarzyło,
  • lokalizację sprawcy, kierunek jego poruszania sie,
  • liczbę napastników, krótki opis ich wyglądu, rodzaj uzbrojenia,
  • liczbę poszkodowanych.
  • jeśli nie możesz rozmawiać, pozostaw otwarte połączenie – operator może usłyszeć, co się dzieje;
  • informuj napotkane osoby o zagrożeniu, ale nie narażaj się, jeśli to Cię wystawi na atak;
  • w miarę możliwości pomagaj w organizacji wspólnej ucieczki (szczególnie osobom starszym, dzieciom);
  • Ggdy jesteś bezpieczny, wyślij krótki komunikat (SMS) o swojej sytuacji;
  • nie blokuj linii alarmowej w sprawach mniej pilnych – przekazuj fakty Policji, nie wdawaj się w dyskusje w trakcie zgłaszania incydentu.

Gdy zagrożenia się rozwijają, realizuj ustalony wcześniej plan, ale jednocześnie reaguj elastycznie, dostosowując działania do zmieniających się okoliczności

W przypadku strzelaniny możesz wykorzystać jeden z algorytmów, np. RUN–HIDE–FIGHT lub 4U:

• jeśli w Twoim otoczeniu rozlegną się strzały, natychmiast uciekaj z zagrożonego miejsca. Nie zabieraj rzeczy osobistych i nie próbuj za wszelką cenę ratować innych, jeśli to narazi Cię na śmiertelne niebezpieczeństwo;
• biegnij pochylony, cały czas obserwuj teren. Zastanów się, którędy możesz wydostać się z obszaru zagrożenia;
• jeżeli ucieczka jest niemożliwa, poszukaj naturalnych osłon (np. grube ściany, murki, krawężniki, drzewa). Połóż się na ziemi, osłoń głowę rękami i nie ruszaj się do końca strzelaniny. W miarę możliwości obserwuj otoczenie, czekaj na działanie Policji;
• jeśli chowasz się za samochodem, jako osłonę wykorzystaj miejsce, gdzie znajduje się silnik – to solidniejsza ochrona przed pociskami;
• po zakończeniu strzelaniny, kiedy zostaniesz uwolniony bądź samodzielnie wyjdziesz z zagrożenia, czekaj cierpliwie na przesłuchanie przez Policję. Funkcjonariusze muszą zebrać informacje, zanim potwierdzą Twoją tożsamość i wykluczą ewentualny udział w ataku.

W przypadku gdy nie możesz opuścić budynku, a napastnik Cię nie zauważył:

• znajdź pomieszczenie, w którym możesz się ukryć;
• zachowaj ciszę;
• zabarykaduj drzwi (np. szafką, biurkiem, stołem);
• wyłącz wszystkie źródła dźwięku i światła (telewizor, radio, oświetlenie);
• wycisz telefon – dźwięk i wibracje;
• schowaj się w ciemnym rogu pomieszczenia lub za meblami, tak by nie być w polu widzenia;
• jeśli są tam inne osoby, wydawaj im polecenia: niech rozproszą się i schowają za meblami;
• nasłuchuj odgłosów z zewnątrz, bez względu na okoliczności zachowaj ciszę. Nie wychodź, dopóki nie pojawią się służby ratownicze.

Gdy nie masz możliwości ucieczki ani ukrycia się:

• jeśli napastnik, który chce zabić jak najwięcej osób, zbliża się do Ciebie, jesteś w sytuacji skrajnego zagrożenia życia – podejmij walkę;
• pamiętaj, że walczysz o własne życie;
• wybierz moment do ataku (spróbuj na chwilę odwrócić uwagę napastnika);
• atakuj z maksymalną determinacją i agresją;
• wykorzystaj dowolne przedmioty z otoczenia: krzesło, nożyczki, długopis, szkło, dezodorant w sprayu – cokolwiek, co może Ci pomóc;
• walcz tak długo, aż obezwładnisz napastnika; głośno wzywaj pomocy. Inne ukryte osoby mogą wtedy przyjść Ci z pomocą.

Komunikacja z agresorem

• Co możesz zrobić przed pierwszym kontaktem: 

• • bądź świadomy, że taka sytuacja jest możliwa, 
  • wyobraź sobie siebie w takiej sytuacji, 
  • zastanów się, jakie zachowanie byłoby optymalne, 
  • bądź przygotowany. 

• Pierwszy kontakt w strefie publicznej: 

• • opanuj własne emocje, 
  • oceń sytuację, w której się znalazłeś, 
  • usuń elementy mogące wywoływać agresję. 

• Nie rozpoczynaj rozmowy z agresorem. Jeżeli do niej dojdzie, to: 

• • nie przerywaj jego wypowiedzi, 
  • odpowiadaj zwięźle i zrozumiale na pytania. 

• Staraj się utrzymać atmosferę dobrego kontaktu, ponieważ w ten sposób być może: 

• • obniżysz emocje agresora, 
  • będziesz mógł bezpiecznie się oddalić, 
  • wpłyniesz pozytywnie na agresora. 

• Po zakończeniu rozmowy oddal się w bezpieczne miejsce. 

• Komunikacja z aktywnym agresorem w obiekcie: 

• • opanuj własne emocje, 
  • dostosuj się do poleceń agresora, 
  • nie przerywaj wypowiedzi, 
  • rozważ swoją odpowiedź, 
  • rozważ posługiwanie się językiem zrozumiałym dla agresora, 
  • niech agresor zobaczy w tobie człowieka, 
  • stwórz atmosferę dobrego kontaktu. 

• Czego nie robić:

• • nie prowokuj, 
  • nie utrzymuj uciążliwego kontaktu wzrokowego, 
  • nie pokazuj, że jesteś negatywnie nastawiony, 
  • nie okazuj powiązań i zdolności militarnych, 
  • nie okazuj powiązań urzędniczych, 
  • nie żartuj, 
  • nie obrażaj, 
  • nie utrudniaj. 

• Miej wolę przeżycia.

Gdy zostaniesz zwolniony wskutek negocjacji lub uciekniesz, przekaż Policji jak najwięcej szczegółów:

• liczbę napastników, ich wygląd, posiadaną broń i sprzęt, zachowanie, cechy charakterystyczne,
• opis obiektu i miejsca przetrzymywania zakładników,
• liczbę zakładników, stan ich zdrowia,
• inne istotne elementy (np. zagrożenia dla pozostałych osób czy służb interweniujących).

Jeżeli znalazłeś się w centrum lub w zasięgu akcji antyterrorystycznej

Jeżeli znalazłeś się w centrum lub w zasięgu działań antyterrorystycznych, Twoim priorytetem powinno być zachowanie bezpieczeństwa i unikanie podejrzeń ze strony funkcjonariuszy. Poniższe zalecenia pomogą Ci właściwie reagować:

• akcja służb ratowniczych często wiąże się z chaosem – możesz usłyszeć strzały, wybuchy, krzyki. Takie warunki potęgują panikę i dezorientację;
• nie uciekaj ani nie wykonuj gwałtownych gestów, ponieważ funkcjonariusze mogą potraktować Cię jako potencjalne zagrożenie;
• schowaj się za najbliższą osłoną, połóż się na ziemi i unieś ręce z otwartymi dłońmi na wysokości głowy;
• nie próbuj atakować ani pomagać neutralizować napastników – to zadanie służb specjalnych;
• policjanci działają zdecydowanie i dynamicznie. Wykonuj ich polecenia natychmiast – nie ma miejsca na sprzeciw czy negocjacje;
• nie podnoś ani nie dotykaj przedmiotów pozostawionych przez napastników lub służby, mogą one stanowić zagrożenie;
• jeśli zostaną użyte gazy łzawiące, nie trzyj oczu – może to pogorszyć sytuację. Pozwól łzom wypłukać substancję drażniącą;
• jeśli funkcjonariusze każą Ci opuścić pomieszczenie, zrób to niezwłocznie. Nie zabieraj rzeczy osobistych ani nie próbuj załatwiać innych spraw – liczy się szybka ewakuacja;
• podczas przesłuchań przedstaw się i wyjaśnij, jak znalazłeś się w miejscu zdarzenia. Pamiętaj, że funkcjonariusze mogą początkowo traktować Cię podejrzliwie, dopóki Twoja tożsamość i rola w zdarzeniu nie zostaną potwierdzone.

Jeśli stałeś się przypadkowym „celem” akcji policyjnej (wskutek pomyłki lub dynamicznego przebiegu zdarzeń)

Jeśli przypadkowo zostałeś uznany za podejrzanego:

• każdy przejaw oporu może zostać uznany za zagrożenie i spowodować bardziej gwałtowne działania funkcjonariuszy;
• bez względu na sytuację dokładnie stosuj się do instrukcji wydawanych przez funkcjonariuszy;
• w trakcie działań operacyjnych unikaj prób wyjaśnień – funkcjonariusze muszą działać szybko i zdecydowanie. Będziesz mieć możliwość przedstawienia swojej wersji wydarzeń po zakończeniu operacji.

Po ustaniu zagrożenia dokonaj oceny i wyciągnij wnioski na przyszłość:

• sprawdź, czy nie doznałeś obrażeń, nawet drobnych, które mogłyby wymagać pomocy medycznej. Stres często maskuje ból, dlatego dokładnie oceń swój stan;
• jeśli zauważysz objawy stresu pourazowego (PTSD), takie jak silny niepokój, trudności ze snem lub powracające wspomnienia, poszukaj pomocy psychologicznej – skontaktuj się z infolinią kryzysową lub lokalnym centrum wsparcia;
• jeśli widzisz osoby ranne, zgłoś ich stan odpowiednim służbom. Nie podejmuj działań, które mogą narazić Cię na niebezpieczeństwo, np. wchodzenie w strefę zagrożenia;
• wspieraj osoby w szoku – pomóż im odnaleźć spokojne miejsce i zapewnij prostą komunikację, np. „Jesteś już bezpieczny”;
• nie wracaj na miejsce zdarzenia ani nie dotykaj przedmiotów pozostawionych w okolicy – mogą być potencjalnie niebezpieczne;
• postępuj zgodnie z wytycznymi służb, nawet jeśli oznacza to długie oczekiwanie w strefie ewakuacji;
• zastanów się, co mogłeś zrobić lepiej:
• czy znałeś lokalizację wyjść awaryjnych?
• czy twoje działania były zgodne z zasadami bezpieczeństwa (np. brak gwałtownych ruchów, zastosowanie się do poleceń funkcjonariuszy)?
• pomyśl, jakie wnioski możesz wyciągnąć, aby lepiej przygotować się na ewentualne przyszłe zagrożenia.

Odporność na przyszłe zagrożenia wymaga zaangażowania i systematycznego działania:

• po traumatycznych zdarzeniach, takich jak atak terrorystyczny, naturalne są odczucia stresu, lęku czy bezradności. Poszukaj wsparcia psychologicznego, zarówno dla siebie, jak i dla swoich bliskich. Skorzystaj z infolinii kryzysowych, lokalnych poradni psychologicznych lub grup wsparcia;
• uświadom sobie, że długotrwały stres pourazowy (PTSD) wymaga profesjonalnej pomocy. Nie ignoruj objawów, takich jak problemy ze snem, nawracające wspomnienia zdarzenia czy trudności w codziennym funkcjonowaniu;
• po ataku upewnij się, że miejsca publiczne, w których przebywasz (np. miejsca pracy, szkoły, centra handlowe), zostały odpowiednio zabezpieczone;
• naucz się podstawowych zasad pierwszej pomocy oraz rozpoznawania zagrożeń. 
• poznaj procedury reagowania w miejscach publicznych – wiedza o lokalizacji wyjść awaryjnych czy zasadach działania w czasie zagrożenia może uratować życie;
• włącz się w akcje edukacyjne i kampanie informacyjne dotyczące bezpieczeństwa oraz odporności na dezinformację.