PSYOPS

W obliczu zagrożenia pierwszym krokiem powinna być ocena otoczenia. Poświęcenie chwili na analizę pozwala uniknąć pochopnych decyzji podejmowanych w panice.

Świadomość i analiza zagrożeń to pierwszy krok w przygotowaniach na wszelkie operacje psychologiczne. Obserwuj przestrzeń informacyjną i interpretuj ją świadomie:

1. Demonstracje siły 
   • Działania  wojskowe lub operacje o zatartej (niejasnej) afiliacji prowadzone w pobliżu miejsc zamieszkania grup docelowych.
   • Wykorzystanie dźwięku – hałas, wystrzały, wybuchy – jako element presji psychologicznej, mający na celu wywołanie emocji (strach) i zastraszenie. 
   • Podpalenia, zabójstwa oraz promocja obrazów zniszczeń i siły militarnej jako częste narzędzia manipulacyjne stosowane w operacjach psychologicznych, mające prowadzić do apatii i poczucia bezradności u odbiorców.   
2. Retoryka eskalacji
   • Groźby użycia broni jądrowej w wystąpieniach polityków, oficjalnych dokumentach oraz przekazach medialnych.
   • Rozpowszechnianie ulotek zawierających agresywny, przekaz skierowany do odbiorców, np. o „niespotykanej sile” agresora, „bezzasadności stawiania oporu” lub konieczności określonego działania (np. ucieczki).
   • Wykorzystanie komunikatów głosowych nawołujących do określonego zachowania lub wywołujących silne emocje, np. odtwarzanie nagranych odgłosów płaczu kobiet i dzieci czy krzyków.
3. Działania propagandowe i dezinformacyjne
   • Budowanie narracji mającej wywołać poczucie nieuchronnej klęski.
   • Kreowanie w mediach społecznościowych i tradycyjnych wrażenia, że reakcja na agresję będzie nieskuteczna lub zbyt kosztowna.
   • Rozpowszechnianie fałszywych informacji (tzw. fake news) w celu wzbudzenia paniki, nieufności i dezintegracji społecznej oraz apatii.
   • Wprowadzanie chaosu informacyjnego poprzez nagromadzenie sprzecznych i rozproszonych przekazów, co uniemożliwia odbiorcy oddzielenie faktów od fałszu.
   • Wywoływanie wątpliwości i niepewności – zamiast jednego fałszywego komunikatu przeciwnik może stosować wiele półprawd, prowadząc do przeciążenia poznawczego i utrudniając weryfikację informacji.
   • Ukrywanie rzeczywistych intencji lub działań poprzez stosowanie zasłon dymnych, pozorowanie zdarzeń, mistyfikacje i taktyki dezinformacyjne.
4. Działania dywersyjne, sabotażowe i wywiadowcze
   • Akcje ekstremistyczne (terrorystyczne) destabilizujące sytuację wewnętrzną przeciwnika.
   • Ataki cybernetyczne na infrastrukturę krytyczną, np. sieci energetyczne, bankowe, systemy komunikacyjne.
   • Podsycanie napięć i konfliktów społecznych poprzez rozpowszechnianie plotek oraz działania dyskredytujące.
   • Próby osłabienia zaufania do struktur bezpieczeństwa państwa (wojska, policji, straży pożarnej) poprzez ich dyskredytowanie, przedstawianie jako instytucji opresyjnych lub bezradnych, co ma na celu zakłócenie relacji społeczeństwo–państwo.
5. Budowanie atmosfery niepewności i chaosu
   • Celowe wprowadzanie sprzecznych informacji do środowiska informacyjnego w celu wywołania chaosu i dezorientacji. 
   • Tworzenie lub eskalowanie konfliktów wewnętrznych w społeczeństwie – jeśli członkowie grupy wzajemnie się obwiniają i kwestionują swoje motywacje, trudniej im dojść do wspólnych wniosków i podejmować racjonalne działania.
   • Podważanie wiarygodności instytucji państwowych oraz sojuszy międzynarodowych (np. UE, NATO).
   • Sugestie, że każda reakcja społeczeństwa lub wojska na zagrożenie może sprowokować jeszcze większe szkody lub jest skazana na niepowodzenie.

W operacjach psychologicznych każdy z tych elementów wzajemnie się uzupełnia, wzmacniając łączny efekt psychologiczny (tzw. efekt synergii). Celem jest wywołanie u odbiorców lęku, dezorientacji oraz poczucia braku perspektyw na bezpieczne wyjście z sytuacji.

Skuteczne przygotowanie na operacje psychologiczne wymaga posiadania odpowiednich narzędzi, wiedzy oraz jasno określonych procedur.

Operacje psychologiczne nie stanowią broni ostatecznej – możesz mieć istotny wpływ na ich rozpoznanie oraz proces przeciwdziałania. Kluczowym elementem tego procesu jest Twoje bezpieczeństwo. Pamiętaj, że przeciwnik przede wszystkim dąży do uzyskania wpływu na Twoje decyzje, a to właśnie od nich może zależeć bezpieczeństwo Twoje i Twoich bliskich.

Proces decyzyjny jest nie tylko głównym celem ataku, ale także obszarem, który możesz skutecznie chronić.

• • Zaufaj państwu: Przeciwnik będzie dążył do osłabienia Twojego zaufania do struktur bezpieczeństwa państwa. Jego celem jest odcięcie Cię od wiarygodnych informacji, co pozwoli mu uzyskać większy wpływ na Twoje decyzje. Aby temu zapobiec, w czasie kryzysu pozyskuj informacje przede wszystkim z oficjalnych kanałów komunikacji struktur bezpieczeństwa państwa oraz administracji publicznej. To właśnie tam znajdziesz sprawdzone i wiarygodne informacje, opracowane na podstawie profesjonalnych danych.

• Dekoduj działania psychologiczne: Zachowaj spokój i zdrowy rozsądek. Interpretuj wydarzenia, przekazy informacyjne i sytuacje nie dosłownie, lecz z perspektywy celu, jaki mogą realizować wobec Ciebie. Pamiętaj, że kluczowym celem operacji psychologicznych jest wpływ na Twój proces decyzyjny oraz wywołanie określonych emocji. Świadomość tego mechanizmu oraz racjonalna ocena sytuacji pozwolą Ci łatwo zidentyfikować działania będące częścią operacji psychologicznej.

• Krytyczne myślenie i weryfikacja informacji: W mediach, mediach społecznościowych oraz na platformach komunikacyjnych mogą pojawiać się fałszywe informacje mające na celu wprowadzenie Cię w błąd oraz wpłynięcie na Twoją ocenę sytuacji, wydarzeń, zjawisk lub osób. Aby skutecznie weryfikować informacje:

Sprawdzaj źródła informacji – korzystaj z kilku różnych ogólnopolskich mediów i porównuj przekazy. Zwracaj szczególną uwagę na informacje podawane przez renomowane agencje prasowe.

Unikaj niesprawdzonych źródeł – nie polegaj na anonimowych stronach internetowych, blogach czy influencerach, których wiarygodność jest nieznana.

Zadawaj sobie kluczowe pytania:

• Czy źródło informacji (osoba, media) jest Ci znane?
• Czy informacja może mieć istotny wpływ na Twoje decyzje?
• Czy źródło jest wiarygodne, a podobne informacje pojawiają się w co najmniej trzech niezależnych i renomowanych źródłach (np. ogólnopolskich mediach)?
• Czy informacja została podana w oficjalnych kanałach komunikacji administracji państwowej lub struktur bezpieczeństwa państwa?

• Analizuj język, formę przekazu i zachowanie osób komunikujących: Agresywny, emocjonalny, skrajny ton wypowiedzi często wskazuje na celową próbę wywołania silnej reakcji. Jeśli coś brzmi zbyt sensacyjnie, by było prawdziwe – istnieje duże ryzyko, że to celowa manipulacja.
• Zgłaszaj incydenty: Jeśli zauważysz podejrzane zdarzenia, treści, zachowania lub plotki, zgłoś je bezpośrednio do właściwych organów bezpieczeństwa publicznego. W przypadku wykrycia działań dezinformacyjnych dokumentuj je – rób zdjęcia, nagrywaj, wykonuj zrzuty ekranu i zapisuj linki. Takie materiały mogą pomóc w śledztwie, demaskowaniu źródeł operacji psychologicznych oraz ograniczaniu zagrożenia.

Budowanie gotowości poprzez planowanie, rozwijanie umiejętności oraz gromadzenie kluczowych zasobów może znacząco zwiększyć skuteczność przeciwdziałania operacjom psychologicznym.

Zapewnienie bezpieczeństwa informacji oraz współpracy w Twojej społeczności stanowi fundament w ograniczaniu ryzyka manipulacji.

• Stwórz listę wiarygodnych źródeł informacji, aby móc zweryfikować doniesienia medialne oraz informacje pozyskiwane z otoczenia, a także ocenić swoją sytuację.
• Buduj relacje i zaufanie w społeczności. Dbaj o relacje sąsiedzkie i środowiskowe, które mogą stanowić źródło wzajemnej wymiany sprawdzonych informacji podczas kryzysu. W sytuacjach zagrożenia szybka i rzetelna komunikacja w ramach zaufanego grona minimalizuje ryzyko paniki oraz dezorientacji wywołanej plotkami.
• Pamiętaj, że plotka może być narzędziem działań psychologicznych. Przeciwnik może wykorzystywać tzw. propagandę szeptaną, w której plotki odgrywają kluczową rolę w dezinformacji i manipulacji opinią publiczną.
• Przygotuj plan działania na wypadek zdarzeń silnie wywołujących emocje.
  • Porozmawiaj o tym z bliskimi.
  • Podnoś świadomość swoją i swoich bliskich na temat zagrożeń psychologicznych.
  • Omów poradnik i dyskutujcie o możliwych scenariuszach ryzyka.
• Wymieniaj się informacją. Omów z bliskimi sposoby wymiany i oceny informacji. Zastanówcie się, jak będziecie je weryfikować oraz uznawać za wiarygodne.

Jasne informacje kierowane do otoczenia i służb ratunkowych pozwalają lepiej koordynować działania i przyspieszyć pomoc.

• Oceniaj sytuację, w której się znalazłeś, z perspektywy celów,  jakie przeciwnik chce osiągnąć w domenie psychologicznej. Podziel się swoimi wnioskami z bliskimi.

• Nie powielaj niesprawdzonych informacji: Nie rozpowszechniaj plotek ani niesprawdzonych informacji, zwłaszcza pod wpływem emocji. Pamiętaj, że informacje, które przekazujesz dalej, mogą wpływać na decyzje innych osób. W czasie kryzysu wiarygodny obraz sytuacji znajdziesz w komunikatach administracji państwowej, służb porządkowych oraz organów bezpieczeństwa państwa.

• Przekazuj tylko zweryfikowane informacje. Przekazując sprawdzone informacje swojemu otoczeniu, zwiększasz bezpieczeństwo procesów decyzyjnych swoich bliskich.

Jeśli masz pewność, że posiadasz wiarygodne informacje (np. pochodzące z oficjalnych kanałów komunikacji państwowej), podziel się nimi z innymi. Im większa świadomość sytuacyjna w Twoim otoczeniu, tym większe bezpieczeństwo Twoje i Twoich bliskich.

Wiedza musi zostać przełożona na konkretne działania. Kluczowe jest, aby reagować racjonalnie i dostosowywać decyzje do rzeczywistej sytuacji.

• Ty odpowiadasz za podejmowane decyzje: Dbaj o to, aby Twoje decyzje nie były sterowane emocjami. Racjonalna ocena sytuacji pozwala ograniczyć ryzyko działań zgodnych z intencjami przeciwnika.

• Zachowaj bezpieczeństwo w sytuacji narażenia na operacje psychologiczne: W przypadku bezpośredniego zagrożenia działaniami psychologicznymi realizowanymi w przestrzeni fizycznej (zamach, demonstracja siły, przemoc) zapewnij sobie i swoim bliskim bezpieczne, odseparowane schronienie, w którym będziecie mogli przebywać do czasu zakończenia działań przeciwnika.
• Nie daj się zmylić: Przeciwnik może stosować różne metody perswazji, aby skłonić Cię do określonego działania – może zarówno zastraszać, jak i pozornie uspokajać. Pamiętaj, że każda reakcja na przekazywane przez niego informacje wiąże się z ryzykiem podjęcia błędnych decyzji. Skup się na własnej, obiektywnej ocenie sytuacji, uwzględniającej analizę i krytyczne myślenie w odniesieniu do celów, jakie przeciwnik chce osiągnąć swoim zachowaniem.

Po opanowaniu zagrożenia refleksja nad tym, co się udało, a co można poprawić, zwiększa skuteczność przyszłych działań.

• Po ustaniu działań psychologicznych oceń ich przebieg. Postaraj się zidentyfikować narzędzia, jakich używał przeciwnik – istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości zastosuje podobne metody. Ta wiedza pozwoli Ci szybciej i skuteczniej przygotować się na potencjalne zagrożenia w przyszłości
• Przeanalizuj, w jaki sposób Twoje decyzje pomogły Ci uniknąć zagrożenia. Omów z bliskimi, jak prawidłowa interpretacja działań przeciwnika wpłynęła na Twoje bezpieczeństwo. Zidentyfikuj obszary wymagające poprawy, aby w przyszłości skuteczniej reagować na podobne sytuacje.
• Spisz i przedyskutuj z bliskimi najważniejsze wnioski dotyczące kluczowych momentów, które miały znaczenie w ocenie sytuacji oraz ograniczaniu ryzyka oddziaływania psychologicznego.

Budowanie odporności to długotrwały proces, który wymaga systematycznego wzmacniania gotowości oraz współpracy w społeczności.

• Pamiętaj, że operacje psychologiczne mają na celu wpływanie na ocenę sytuacji i podejmowane decyzje. Ich celem jest kształtowanie określonych zachowań oraz osłabienie zdolności do działania poprzez różnorodne techniki manipulacyjne. Mogą oddziaływać na Twoje emocje, wprowadzać dezorientację i zmieniać postrzeganie rzeczywistości.
• Budowanie odporności wymaga systematycznego rozwijania własnych kompetencji i gotowości, a także współpracy w społeczności. Kluczowe kroki obejmują: Analizę i obserwację – umiejętność identyfikowania zagrożeń i rozpoznawania mechanizmów operacji psychologicznych.
  Weryfikację informacji – korzystanie z wiarygodnych źródeł i unikanie dezinformacji.
  Planowanie działań – przygotowanie strategii reagowania na sytuacje kryzysowe.
  Budowanie zaufania – utrzymywanie silnych więzi społecznych i zaufania do struktur państwowych.

• Zdobywaj wiedzę i rozwijaj swoje umiejętności w zakresie przeciwdziałania operacjom psychologicznym. Podnoś swoją zdolność do ograniczania ich skuteczności, edukuj bliskich i lokalną społeczność. Wiedza to najlepsza broń w walce psychologicznej.

Pamiętaj, informacja może być bronią, a Ty jej celem.